Cen anos de Camilo José Cela, o escritor convencido de que "o que resiste, gaña"

   SANTIAGO/MADRID, 8 May. (EUROPA PRESS) -

   O próximo mércores 11 de maio cumpriranse cen anos do nacemento de Camilo José Cela, o escritor convencido de que "o que resiste gaña" --tal e como recolle o seu lema de Marqués de Iria Flavia-- e grande narrador da posguerra española, con obras como 'La familia de Pascual Duarte' ou 'La Colmena'.

   Estas dúas novelas foron as máis representativas dunha traxectoria que comprendeu todos os xéneros e que estivo enchida de galardóns, entre eles o Premio Nobel de Literatura. "Con frecuencia puiden facer máis veces o que quixen que o que me deixaban facer; todo é cuestión de aferrarse a unha idea ou a un sentimento e non cejar nin un só instante no firme propósito de non abrir a man xamais", dixo o propio Camilo José Cela nas súas 'Memorias, entendementos e vontades' (1993).

   Tras a chegada a Madrid polo traslado dos seus pais, foi internado no sanatorio do Guadarrama, afectado de tuberculose pulmonar e estes períodos de repouso servíronlle para entregarse a intensas lecturas da obra completa de Ortega e Gasset e a colección completa de clásicos españois de Rivadeneyra.

   Cela iniciou a carreira de Medicina na Universidade Complutense, pero moi pronto abandonou estes estudios para asistir, na nova Facultade de Filosofía e Letras, ás clases de Literatura Española Contemporánea de Pedro Salinas, a quen confía os seus primeiros poemas.

   Alí fíxose amigo do escritor e filólogo Alonso Zamora Vicente, do poeta Miguel Hernández e de María Zambrano, nas casas da cal coñeceu a Max Aub e outros escritores e intelectuais. O escritor concluíu 'Pisando la dudosa luz del día' cando a Guerra Civil xa estalara e Madrid estaba sendo asediada.

   Durante a contenda, o autor, integrado no exército nacional, é ferido na fronte e hospitalizado. Xa na década dos 40 estudou Dereito en Madrid e editou as súas primeiras publicacións, entre elas unha biografía popular de San Juan de la Cruz que asinou co pseudónimo de Matilde Verdú e o artigo titulada 'Fotografías de la Pardo Bazán', que apareceu na revista Y.

PASCUAL DUARTE

   Tamén é nestes anos cando rematou 'La familia de Pascual Duarte', unha obra para a que, paradoxalmente, lle custou atopar editor. Finalmente, foi publicada con grande éxito en 1942 (Pío Baroja gabou o seu traballo). Non obstante, foi obxecto de efectivos ataques por parte da xerarquía católica, tanto é así que a súa segunda edición foi prohibida. Non obstante, ese foi o momento no que Cela decidiu dedicarse por completo á literatura.

   En 1944, o escritor casou con María del Rosario Conde Picavea, con quen tería dous anos despois o seu fillo Camilo José. Unha ruta pola Alcarria, en compañía do fotógrafo Karl Wlasak e Conchita Stichaner, é o xerme da súa coñecida 'Viaje a la Alcarria' (1948).

   Outra das súas grandes obras, 'La colmena', tivo que publicarse en Bos Aires en 1951 despois dalgúns forcexos coa censura do goberno peronista arxentino, xa que a obra foi prohibida en España. Posteriormente, en 1954, Cela trasladou a súa residencia de Madrid a Palma de Mallorca, onde dirixe a revista 'Papeles de Son Armadans' (1956-1979).

   En 1957 foi elixido para ocupar o sillón 'Q' da Real Academia Española e o seu discurso de ingreso versou sobre a obra literaria do pintor Solana. Xa en 1962, Cela publica 'Gavilla de fábulas sin amor', ilustrada por Picasso, e dous anos despois foi investido doutor honoris causa pola Syracuse University, a primeira Universidade estranxeira que lle concede tal título.

   Na Transición, concretamente en 1977, foi nomeado senador por designación real nas primeiras Cortes Xerais. Tomou parte activa na revisión do texto constitucional e incluíu a emenda de denominar á lingua oficial do Estado como "castelán ou español". A súa etapa como senador concluíu en 1979 coa convocatoria de novas eleccións xerais.

   Posteriormente, involucrouse na adaptación ao cinema e ao teatro de varias das súas obras e non foi ata 1983 cando apareceu a esperada 'Mazurca para dos muertos', pola que conseguiu o Premio Nacional de Literatura. Tres anos despois publicou 'Nuevo viaje a la Alcarria'.

GRANDES DISTINCIÓNS

   Unha das súas máis grandes distincións obtívoa en 1987, ao concedérselle o Premio Príncipe de Asturias de las Letras "pola elevada calidade literaria do seu abundante e universalmente coñecida obra e pola súa significación singular dentro das letras hispanas deste século, nas que influíu considerablemente". Un ano máis tarde publicou 'Cristo versus Arizona' e traballou no guión da serie que, baseada en 'El Quijote', rodou o cineasta Manuel Gutiérrez Aragón.

   O Premio Nobel de Literatura chegou en 1989, polo que pronunciou en Estocolmo (Suecia) o discurso titulado 'Elogio de la fábula'. Tras o galardón, tomouse un ano de descanso e posteriormente retirouse a escribir. Foi a época das súas colaboracións co diario 'El independiente, polas que recibiría o Premio de Periodismo Mariano de Cavia, e do libro 'Galicia en Santiago de Compostela'.

   En 1991 contraeu matrimonio con Mariña Castiñeiro. Ese mesmo ano, en presenza dos Reis, tivo lugar a inauguración da Fundación Camilo José Cela en Iria Flavia. Despois, a Biblioteca Nacional inaugura a exposición '50 anos de Pascual Duarte' e presentouse 'La sima de las penúltimas inocencias', con textos de Cela e ilustracións de José María Subirachs.

   A súa novela 'La cruz de San Andrés Andrés' foi recoñecida co Premio Planeta 1994, ano no que tamén recibiu a Medalla Picasso da UNESCO. En 1995 saíu á luz a revista 'El Extramundi y los papeles de Iria Flavia', editada pola súa Fundación, e inaugurouse o museo dedicado a 'Viaje a la Alcarria' en Torija (Guadalajara).

   No mes de decembro de 1995, o escritor galego inscribiu o seu nome na lista de gañadores do Premio Cervantes, o máis importante galardón en lingua castelá. Tras a alegría inicial pola concesión do galardón, o escritor declarou que o seu oficio non era levar premios, senón escribir.

MARQUÉS DE IRA FLAVIA

   O día do seu octoxésimo aniversario, o Rei Don Juan Carlos concedeulle o título de Marqués de Iria Flavia, co lema 'O que resiste, gana'. Posteriormente, recibiu a Medalla de Ouro ao Mérito no Traballo (1996).

   Que fose un dos autores españois máis importantes de postguerra, chegou a participar tamén, xunto a personalidades como Gabriel García Márquez, no I Congreso Internacional da Lingua Española que se celebrou en Zacatecas (México) en 1997.

   O 27 de febreiro de 1998, foi condecorado polo xefe do Estado Maior do Exército do Aire coa Gan Cruz de la Orden del Mérito Aeronáutico; e o 11 de maio do mesmo ano, coincidindo co seu aniversario, foi investido doutor honoris causa pola Universidade de Ciencias Empresariais e Sociais de Bos Aires (Arxentina).

   Esta última distinción, que ostentaba en máis de 20 centros universitarios de todo o mundo, foille concedida en 1999 pola Universidade de Filipinas e a de Kansai Gaidai (Xapón). Este mesmo ano vai a luz a esperada novela 'Madera de Boj', unha homenaxe de máis de 300 páxinas aos galegos do mar; 'Historias familiares' e 'a obra de teatro Homenaxe a El Bosco II.

   O 7 de novembro de 2000, o Premio Nobel e a ministra de Cultura, Piar do Castelo, inauguraron a Universidade Camilo José Cela, situada en Villafranca del Castillo (Madrid). Un ano máis tarde, reeditouse o libro de memorias 'La rosa' e Cela é acusado de plaxio por María del Carmen Formoso, quen sostiña que o escritor copiou situacións e personaxes para 'La cruz de San Andrés Andrés'.