BILBO, 5 (EUROPA PRESS)
Zientzia Geologikoen Nazioarteko Batasunak (IUGS, ingelesezko sigletan) Nazioarteko Ondare Harri izendatu du Ereño Gorria edo Bilbo Gorria kareharria. Bizkaiko Gautegiz Arteagako edo Ereñoko harrobietan ustiatzen dute kareharri hori, besteak beste, kolore gorri bizia du, eta orain arte Zientzia Geologikoen Nazioarteko Batasunak Munduko Ondare Harri izendatutako 50 harrietako bat da.
Asier Hilario IUGSko Ondare Geologikoaren Nazioarteko Batzordeko zuzendariak aitortza eman die ostiral honetan Gautegiz Arteagako eta Ereñoko alkate Patrik Saituari eta Joseba Zarragoikoetxeari, hurrenez hurren.
Gorka Moreno Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) Bizkaiko campuseko errektoreordea, Fernando Plazaola EHUko Zientzia eta Teknologia Fakultateko dekanoa, Laura Damas eta Arantza Aranburu EHUko Geologia saileko irakasleak, Alberto Santana Bizkaiko Foru Aldundiko Ondarearen burua eta Alex Franco Energiaren Euskal Erakundeko geologiako eta meatzaritzako baliabideen saileko arduraduna ere izan dira ekitaldian.
Laura Damas kareharria Zientzia Geologikoen Nazioarteko Batasunari aurkezteko ekimenaren sustatzailea izan da, eta, azaldu duenez, Nazioarteko Ondarearen harri gisa jasotako aitortzak "tokiko harriari balioa ematea dakar berekin". "Aitortza honek gure ondare kulturala aberastu duten harri apaingarrien ezaugarri geologikoei balioa emango die", gaineratu du.
Kolore gorri biziak egiten du berezi Ereño Gorria harria. Kareharrien multzoa, oro har, grisa den arren, Ereñotik Gautegiz Arteagara tonu gorriagatik nabarmentzen den zerrenda bat dago. Hain zuzen ere, Gautegiz Arteagan dago harrobi handiena, Harrobi Gorria edo Andrabideko Harrobia izenekoa, alegia. Harrobia Bizkaiko Ondare Historiko izendatu zuten eta Euskadiko eta Espainiako Interes Geologikoko Guneetako bat da.
Koloreaz gain, kareharriak kolore zuriko moluskuen fosil ugari eta forma biribilduak ditu mozketan. Organismo horiek sakonera txikiko itsaso beroaren hondoa kolonizatu zuten Kretazeoan. "Itsasoko sedimentua harri bihurtzeko prozesuan burdin oxido ultrafinak (hematiteak) sartu izanak eman zion kolore gorria, baina ez fosilek. Burdin oxido horiek itsas lohia 'tindatu' zuten", zehaztu du EHUko geologoak.
Izena, aldiz, harriaren koloreari eta hura ustiatu zuten udalerrietako bati zor dio, Ereñori, hain zuzen ere. "Ereñoko marmola deitu izan zaio, baina ez da marmola eta ez zuten Ereñon bakarrik ustiatu", gaineratu du.
GUNE NATURAL MONUMENTALAK
Bestalde, Patrik Saitua Gautegiz Arteagako alkateak adierazi duenez, "Ereñoko eta Gautegiz Arteagako gure harrobiak gune natural monumentalak dira gaur egun, euskal ondare kulturalaren baliabide biziak; hain zuzen ere, badakigu harri hori erromatarren garaitik ustiatu izan dela".
Harriaren ondare balioa nazioartean aitortua ikustea "ohore bat" dela nabarmendu du, "gure nortasunaren ikur eta ondoko Ereño udalerriarekin partekatzen dugun historiaren lekukoa baita". "Kareharriaren zerrenda berezi hau 20 mende baino gehiagoz atera zen, eta munduan zehar barreiatuta dauden eraikin askoren edertasun arkitektonikoaren parte da. Haietako batzuk, gainera, oso esanguratsuak dira", azaldu du.
Saituak esan du "balio historiko, kultural, natural eta geologiko garrantzitsuko ondare hori" babestea, balioestea eta kontserbatzea euren zeregina dela: "Ondare horrek, gainera, beste behin ere, munduaren mapan kokatu gaitu. Laster, espazio hori bere dimentsio guztietan gozatu ahal izatea espero dugu, eta hori bai, betiere begirunea eta jasangarritasuna oinarri dituen turismo kulturalaren baitan".
HISTORIA
Ereño Gorria harriak 100 milioi urte baino gehiagoko historia du. Garai hartan, Urdaibai itsaso tropikal ez oso sakonen parte zen, eta molusku bibalbioek kolonizatuta zegoen. Molusku haien maskorrak fosilduta ikus daitezke gaur harrian.
I. mendetik XX. mendearen amaierara arte, harria apaingarri gisa erabili izan zen. Erromatarrak izan ziren harriari balioa eman zioten lehenak: Bilboko Arkeologia museoan, esate baterako, Foruko (Bizkaia) aztarnategi erromatarrean aurkitutako aldare harri eta hilobi oroigarri bana daude.
Neurri handi batean, gainera, Bilboko hiri paisaian nagusi da harriaren erabilera, eta hiriko eta Bizkaiko eraikuntza askotan topa daiteke: Bilboko udaletxean, Bizkaiko foru jauregiko barneko hallean, Sociedad Bilbaína klubean, Arriaga Antzokian eta abarretan. Horregatik guztiagatik ere, harriari Bilbo Gorria izena ere eman izan zaio.
Edonola ere, Bizkaiko eraikuntzetan ez ezik, beste toki batzuetan ere aurki daiteke, penintsula osoan (besteak beste, Madrilgo Diputatuen Kongresuan) eta beste herrialde batzuetan baitaude jasota harri horren erabilerarekin lotutako ebidentziak, hala nola Vatikanoko San Pedro basilikan.
Andalucía
