'Don Paco' del Riego volve a Lourenzá cun pleno da RAG na súa memoria: "Gañou o futuro para todos nós"

   A académica Margarita Ledo reclama á Xunta un "compromiso de acción" coa normalización para liberar a Galicia de "tabús lingüísticos"

   LUGO, 17 May. (EUROPA PRESS) -

   Francisco Fernández del Riego (1913-2010), 'Don Paco', regresou este mércores a Vilanova de Lourenzá (Lugo), a súa localidade natal, da man do pleno co que a Real Academia Galega (RAG) lle rendeu homenaxe como figura do Día Letras Galegas de 2023, festividade en cuxa creación partició hai 60 anos.

   O presidente da RAG, Víctor F. Freixanes, enxalzou a Fernández del Riego como unha figura central da cultura galega do século XX e acordouse da súa xeración como precursora desta celebración: "Gañaron o futuro para todos nós".

   Neste acto conmemorativo, celebrado no centro de usos múltiples de Ponte de Cuñas, tamén interviñeron os académicos Margarita Ledo, Francisco Díaz-Ferros Viqueira e Xesús Alonso Montero, ante unha importante representación de autoridades culturais, políticas e civís como o presidente da Xunta, Alfonso Rueda; o do Parlamento de Galicia, Miguel Santalices; o conselleiro de Cultura, Román Rodríguez; e o delegado do Goberno en Galicia, José Ramón Gómez Besteiro, entre outros.

   O solemne acto estivo tamén protagonizado pola música a cargo do cuarteto Souto Xímaro, de Lourenzá, e do coro Mestre Pacheco, de Mondoñedo, que ao concluír interpretou o himno de Galicia.

   Tendo en conta que a RAG rendeu homenaxe o ano pasado ao exilio galeguista en México a través do poeta valdeorrés Florencio Delgado Gurriarán, este ano céntrase en Del Riego e "na resistencia non menos heroica" dos "heroes calados, en palabras de Luís Seoane", que quedaron en Galicia durante a ditadura. Neste sentido, Freixanes lembrou ao propio autor cunha das súas coñecidas frases: "Nunca vos rendades".

   "Non é certo que perdesen, a pesar da traxedia que tiveron que padecer. Co seu exemplo e co do seu traballo gañaron un futuro para todos nós. É algo que nunca esqueceremos e que nunca llo agradeceremos o suficiente", subliñou o presidente da Academia, quen ao finalizar o pleno saudou a todas as autoridades e aos familiares de 'Don Paco' que se desprazaron até Lourenzá.

"UNHA XERACIÓN METIDA A XORNALISTA"

   Freixanes tamén foi o encargado de dar paso a tres invervenciones que "tentarán dar unha mirada complementaria" á figura do autor. A primeira foi a de Margarita Ledo, cun discurso titulado 'Del Rega: joie de vivre e pensamento útil', no que profundou en como o homenaxeado soubo darlles aos medios de comunicación a consideración precisa na esfera pública para "facer que as palabras se tornen acontecemento".

   Fernández del Riego foi consciente do "deber da presenza na prensa para que con cada texto creza a aposta por un país en marcha". Pertenceu a "unha xeración metida a xornalista que trouxo a subxectividade, a implicación persoal, para o modo de pensar a 'comunitas'", resumiu a académica, secretaria da RAG.

   Neste contexto, Margarita Ledo aproveitou para reclamar á Xunta un "compromiso de acción eficaz" pola normalización do idioma propio, co obxectivo de que Galicia "se libere de tabús lingüísticos", así como polas "importantes disfuncións" que observa no emprego do galego nos medios de comunicación.

   Ledo tamén comparou a Paco del Riego cos 'lucciole', as luciérnagas do oitavo inferno da 'Divina Comedia' de Dante, porque foi capaz de "brillar e gretar as tebras", de "persistir e facer chegar o sinal na escuridade total" e que "actúa para perder o medo abisal que anula o recordo" con aqueles primeiros textos en galego escritos desde comezos dos anos 30.

MIRADA CARA Á PAISAXE

   A segunda lectura, titulada 'O devir da paisaxe na mirada de Del Riego', estivo a cargo de Díaz-Ferros, quen puxo o foco na "singular sensibilidade" que demostrou o homenaxeado nos seus referenciasa as súas dúas localidades vitais fundamentais: Lourenzá e Vigo.

   A mirada de Fernández del Riego cara á paisaxe emerxe xa no seu primeiro libro, 'Cos ollos no esprito', editada en Buenos Aires en 1949 con ensaios de carácter descritivo que mergullan ao lector "de cheo na eterna polémica das interaccións entre o ser humano e a súa contorna natural".

   Neste contexto, segundo Díaz-Ferros, 'Don Paco' opta por unha "solución antrópica". En palabras do propio autor: "Toda Galicia, tan varia, tan suxestiva, podería transformar as súas belezas naturais en riqueza, en potencialidade, en benestar dos seus".

   O académico, no seu discurso no pleno da RAG, lembra que este pensamento foi compartido na época por outros galeguistas de renome como Valentín Paz Andrade e Xaime Isla, e por obras posteriores.

   "A paisaxe non sería agora algo autónomo, exterior ao ser humano, senón máis ben un produto da mirada na que, á súa vez, estarían reflectidos todos os intereses e valores que caracterizaban o seu sentir máis íntimo. Deste xeito, para un anaco de natureza determinado, poderían existir diferentes paisaxes segundo o diversas que fosen as mitadas", describiu Díaz-Ferros.

"ENCONTRO SEMICLANDESTINO" CON SEOANE

   A terceira alocución, máis de carácter biográfico, realizouna Xesús Alonso Montero. Relatou o breve "encontro semiclandestino" que protagonizou Fernández del Riego co artista Luís Seoane 13 anos despois da súa separación polo golpe de estado e a Guerra Civil, que serviu de inspiración para publicar tres anos despois 'Fardel de eisilado' (Buenos Aires, 1952).

   Ocorreu cando Seoane, asentado en Arxentina, fixo escala en Vigo xunto coa súa muller, Maruxa Fernández López, ao viaxar a bordo do 'Highland Princess'. Segundo o relato de Alonso Montero, cabe supor que o avogado Valentín Paz-Andrade, que gardaba boa relación co empresariado marítimo vigués, mediase para que ambos pisasen chan galego "durante tres horas".

   Así, a parella foi recibida por unha comitiva de intelectuais, entre os que estaba o propio Fernández del Riego, tras o que foron comer a unha taberna non sen antes facer dúas paradas: unha no estudo de Carlos Maside e outra na que Laxeiro lles mostrou os seus últimos cadros.

   "Luís Seoane e Del Riego ían diante, capitáns que non paraban de preguntarse polos amigos mortos, polos compañeiros fusilados ou paseados e por un enfermeiro ilustre e venerado, por Castelao, entón xa preto da súa defunción", recreou Alonso Montero.

   O académico tamén relatou que 'Don Paco', o "máis emocionado sen dúbida", foi autorizado a subir ao barco e tivo que abandonalo baixando por unha escada de corda, montar nunha lancha e chegar nela ao peirao, onde os seus amigos o esperaban acougados".