Educación defende a voluntariedad de 'E-Dixgal', co que traballan o 46,1% dos alumnos galegos de 5º de Primaria a 4º da ESO
SANTIAGO DE COMPOSTELA, 31 Mar. (EUROPA PRESS) -
Nin administracións públicas nin expertos dubidan xa da necesidade de incorporar as novas tecnoloxías á educación. Trátase dunha "alfabetización imprescindible" se estas ferramentas "son adecuadamente implementadas", porque os alumnos non poden vivir de costas á realidade. "Non se pode pór portas ao campo".
Así o considera Carmen Fernández Morante, profesora da Facultade de Ciencias da Educación de Santiago, que confirma que "non hai ningunha dúbida" en que a tecnoloxía "pode achegar un valor engadido", tal e como demostran décadas de estudo desta materia. Neste sentido, suxire á Xunta que debe ter "un proxecto claro" para implementarla "en todas as escolas" de maneira uniforme, "sen xerar diferenzas".
No caso concreto de Galicia, desde fai máis dunha década, os centros están inmersos no proxecto 'Abalar', para transformar a aula tradicional nunha dixital que implica non só a docentes e alumnos, senón tamén a familias.
A principal iniciativa de 'Abalar' é o libro dixital gratuíto ou 'E-Dixgal', que no curso actual empregan un total de 64.200 alumnos de 5º de Primaria a 4º de ESO que estudan en 630 colexios e institutos. Estas cifras implan que sobre o 46,1% --case a metade-- dos estudantes destas etapas e o 56,6% dos centros galegos están adheridos ao programa.
'E-Dixgal' outorga a cada alumno un portátil con contidos educativos dixitais para as distintas materias. O computador pódeno levar a casa e seguir traballando con el sen Internet, o cal facilita o acceso para fogares que non dispoñan de conexión.
Un recente estudo da Unesco, publicado en xullo de 2023, non desmente os beneficios de implantar estes avances no ensino, pero si mostra dúbidas de que haxa "probas sólidas" porque "moitas" proceden, precisamente, das empresas que "tentan vender a tecnoloxía". Ademais, di o informe, a súa inmersión debe "centrarse nos resultados da aprendizaxe", non simplemente "no achegue tecnolóxico".
A directora xeral de Ordenación e Innovación Educativa da Xunta, Judith Fernández, subliña que os estudantes deben "adquirir competencias dixitais" e así está prescrito en todas as materias, tanto en centros adheridos ao 'E-Dixgal' como os que non. Mesmo nestes últimos, a pesar de non contar con libro electrónico, si teñen recursos como as aulas e plataformas virtuais que facilitaron poder continuar coa docencia no confinamento do ano 2020.
'E-Dixgal' está dispoñible a partir de 5º de Primaria porque, segundo explica a Europa Press a directora xeral, considérase que os 10 anos son a idade adecuada para "atender unhas indicacións cun computador". Tamén se contemplou para Bacharelato, pero "é unha etapa na que os docentes traballan con máis material de elaboración propia".
Fernández rexeita imposicións e defende o carácter voluntario do libro electrónico, xa que son os centros os que "deciden libremente unirse" a través dun acordo do claustro. Deben permanecer un tempo de mínimo de catro anos e, de feito, son "moi poucos" os colexios e institutos que, pasado ese tempo, abandónano. Este curso, só catro déronse de baixa.
"IMPACTO LIMITADO"
Sobre o caso concreto da educación dixital en España e en Galicia, a profesora universitaria Carmen Fernández Morante advirte que as decisións das amdinistraciones "non sempre se adoptaron en base a criterios pedagóxicos sólidos". Isto debe facerse "de acordo coas necesidades reais que expón a práctica e non con modas ou tendencias".
Así mesmo, na Comunidade galega "sucedéronse múltiples plans e proxectos cuxa eficacia ou impacto nunca foi avaliada", sinala esta profesora de Ciencias da Educación. Por iso, cre que as decisións adoptadas até o momento, aínda que non van por mal camiño, "tiveron impacto limitado".
Fernández Morante ve falta de "unha planificación estrutural que garanta" que as iniciativas chegan a todos os centros educativos e a todos os niveis. De feito, esta experta recela da voluntariedad do 'E-Dixgal', porque "comporta dous modelos absolutamente distintos de abordaxe do ensino dixital" que, ademais, está "a xerar moitísimas dúbidas aos pais" e xa hai algúns que rexeitan o libro electrónico á hora de escoller centro.
"Por outra banda, contrapor os recursos dixitais aos libros de texto, ao meu xuízo, é un erro", engade.
De acordo con datos dos que dispón a Xunta tras a última avaliación PISA, realizada en 2022, apenas hai diferenzas entre os centros que están en 'E-Dixgal' no indicador de comprensión lectora. Onde está claro que melloran aqueles alumnos que si traballan con libro electrónico é en competencias informáticas.
A XUNTA APOSTA POR UN SISTEMA "HÍBRIDO"
A directora xeral de Ordenación e Innovación Educativa asegura que a aposta da Xunta é por un sistema "híbrido", que combine tanto as tecnoloxías como outros materiais máis tradicionais. Tamén asegura que a Administración autonómica si ten unha "avaliación propia", pero "da calidade os contidos" que ofrecen as empresas concesionarias do servizo 'E-Dixgal' e se responden os currículos.
Actualmente, prestan o servizo as editoriais Edebé, Netex, Planeta e Pearson, pero este curso caduca a actual concesión e o servizo sairá de novo a licitación, por lotes, por dous anos --aínda que cabe unha prórroga-- a partir do curso 2024/25, con novidades con respecto ao anterior período.
Pese ao indubidable avance da dixitalización no ensino nos últimos anos, a Consellería de Educación optou o pasado mes de xaneiro ao estender a prohibición do uso do móbil nos centros, para que así non se poida empregar en todo o horario lectivo, incluídos espazos como comedores, saídas e actividades extraescolares.
No entanto, a directora xeral non ve niso un paso atrás na incorporación das novas tecnoloxías na educación galega, senón que se debe contemplar desde o punto de vista "da convivencia", enmarcado no plan integral fronte ao acoso e o ciberacoso. Trátase, explica Judith Fernández, de "diminuír posibles situacións anómalas" nos centros.
E é que "a tecnoloxía vai estar aí" e "é inevitable" que forme parte dos currículos educativos, polo que tamén incide na necesidade de formar aos docentes. É máis, Fernández xa albisca no horizonte cal será a 'seguinte pantalla' deste camiño: a intelixencia artificial, que xa conta con materias propias en ESO e Bacharelato.
"ACENDER AS LUCES LONGAS"
Nesta liña, a profesora Carmen Fernández Morante di a Europa Press que "sen dúbida" a educación galega debe avanzar máis na súa dixitalización pero isto "non se resolve mediante a introdución de materias optativas no currículo".
A profesora de Ciencias da Educación, rotunda con que as correntes educativas que recelan da tecnoloxía son algo "anacrónico" e "contrario" ao principio de 'educar para a vida', cre que a Xunta "debería acender as luces longas na súa estratexia e apoiala en enfoques pedagóxicos sólidos para incrementar a súa eficacia".
Así mesmo, Fernández Morante subliña a súa confianza nos docentes para implementar os avances dixitais no seu labor: "Desde a miña experiencia podo dicir que nos centros educativos hai moitos máis recursos que os que facilita a administración porque moitos centros e profesores implícanse en proxectos de innovación, captan recursos, xestionan e crean os seus propios recursos e adquiren tecnoloxías dixitais en función das súas necesidades".
Andalucía
