O xuízo polo Pazo de Meirás arrinca o luns coa expectativa de lograr que pase a ser un "ben público"

"Sería unha festa democrática", afirman desde a CRMH frente aos argumentos dos Franco que defenden que é unha "propiedade privada"

A CORUÑA, 4 Jul. (EUROPA PRESS) -

O xuízo pola devolución do Pazo de Meirás ao patrimonio público arrincará este luns, día 6, coa expectativa de que se acabe co "espolio franquista" e o inmoble pase a ser "un ben público". "Sería unha festa democrática", asegura, en declaracións a Europa Press, o presidente da Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica da Coruña (CRMH), Fernando Souto, en caso de existir un pronunciamiento favorable ás teses do Estado.

Trátase dun proceso xudicial para o que se fixou toda a semana e que se celebrará na antiga sede da Audiencia da Coruña, por cuestións de espazo, aínda que a causa corresponde ao Xulgado de Primeira Instancia número 1 da Coruña.

Nel, figura como demandante a Avogacía do Estado e como intervinientes que tamén solicitan a devolución da propiedade a Xunta, a Deputación da Coruña e os concellos de Sada, onde se sitúa o pazo, e A Coruña. Como demandadas acudíronse seis persoas da familia Franco e unha sociedade mercantil.

Este procedemento chega aos tribunais despois de que o Pazo de Meirás fose declarado ben de interese cultural (BIC) polo goberno bipartito --PSdeG e BNG-- en 2008. Nove anos máis tarde, en 2017, o Parlamento galego encomendou a creación dunha comisión de expertos para estudar o seu posible reincorporación ao patrimonio público. Un ano despois, a Cámara galega aprobou por unanimidade instar o Executivo central a realizar as xestións legais oportunas para recuperar o pazo.

Con posterioridade, o Goberno central, a través da Avogacía do Estado, presentou unha demanda contra a familia Franco baseándose, entre outras cuestións, nun documento datado o 3 de agosto de 1938 e asinado ante notario no despacho do gobernador civil. No texto confirmaríase que o contrato de venda, subscrito tres anos despois, foi "fraudulento" porque o inmoble xa era residencia da Xefatura do Estado após a súa adquisición por peditorio popular.

PROPIEDADE DO ESTADO Ou PRIVADA

O debate xurídico, após unha vista previa celebrada en xaneiro e sen posibilidade de acordo entre as partes, prevese que se centre nos cualificados polas partes como "feitos controvertidos", en particular a escritura do ano 1941 do inmoble. E é que para a Avogacía do Estado trátase dunha escritura "simulada", fronte á "legalidade" da mesma que defende a familia Franco.

As administracións acudidas sosteñen que a familia do ditador obtivo o inmoble como resultado dun proceso "coactivo", que o pazo se mantiña con fondos públicos, entre eles os do Estado que asumía a xestión do pazo como residencia oficial e que había concellos que colaboraban no seu mantemento ou que pagaron, como o de Ferrol, o pago de impostos de bens e inmobles até mediados dos anos setenta.

Á demanda interposta polo Estado, á que se adheriron as demais administracións, a familia Franco achegou unha serie de documentación coa que queren "facer valer" que o inmoble é da súa propiedade. Na mesma figuran pólizas de seguro e declaracións da renda de Francisco Franco do ano 1960 sobre o exercicio 1959 e do ano 1958, na que figura o Pazo de Meirás como propiedade, así como os rendementos agrícolas por leiras destinadas a cultivos.

TESTEMUÑAS E PERITOS

A versión dunha e outra parte tratará de ser apoiada ou negada, segundo o caso, polas diferentes testemuñas que declararán. O primeiro día serán sete: o garda hortelano no Pazo de Meirás até 1990; veciños de Meirás; un funcionario do Concello da Coruña e o secretario particular de Carmen Polo Martínez-Valdés e de Carmen Franco Polo, após o falecemento de Francisco Franco.

Tamén o farán o que foi alcalde de Sada desde 1979 até 2007, Ramón Rodríguez Ares e un amigo da familia Martínez Bordiú Franco e sogro dunha das demandadas, persona que asumiu labores de xestión en relación coa rehabilitación do inmoble após o seu incendio e parcial destrución en 1978.

Nos días posteriores será a quenda de Carlos Babío e Manuel Pérez Lorenzo, autores do informe sobre actuacións da Comandancia de Fortificaciones e Obras da Coruña, dependente do Ministerio do Exército, no Pazo de Meirás, e do libro 'Meirás, un pazo, un caudillo, un espolio'.

Tamén do catedrático de Historia Contemporánea da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Xosé Manuel Núñez Seixas, presidente da comisión de expertos nomeada pola Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria e que realizou, en xuño de 2018, o informe sobre as posibilidades de incorporar ao patrimonio público o pazo.

"BOAS EXPECTATIVAS" PARA A CRMH

Aos informes existentes remitiuse a Deputación da Coruña, que promoveu, coa presenza de expertos, o Xunta prol Devolución do Pazo de Meirás. Desde este organismo expresouse nos últimos días a confianza en que o xuízo poña fin ao "espolio do franquismo" e que sexa "o último paso" para recuperar o inmoble como "ben público".

En similares termos maniféstase o presidente da Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica dá Coruña (CRMH), Fernando Souto. "As expectativas son moi boas, a argumentación da Avogacía do Estado é moi sólida, baseada en documentación", asegura sobre as condicións nas que se produciu a adquisición do inmoble por parte de Franco. "En 1938 hai un documento notarial onde os herdeiros de Emilia Pardo Bazán vendían ao gobernador civil o Pazo de Meirás".

Do proceso, indica que o inmoble se lle entregou con posterioridade a Franco "como xefe de Estado" e que dous anos despois decretouse unha Lei de Patrimonio "pola que o xefe do Estado decidía que era do Estado e que era del". Despois, asegura que Franco decidiu que o inmoble "era del". Con posterioridade, en 1941, produciríase, segundo sostén a Avogacía do Estado, unha venda "simulada".

"A historia oficial do Estado español poderíase ver alterada con esta sentenza xa que hoxe en día dise que foi unha doazón e, se se gaña, sería unha venda simulada", recalca o presidente da CRMH. "Estamos moi ilusionados", insistiu ante a posibilidade dun fallo favorable.